zondag 27 juni 2010

Familie van het zevende knoopsgat

De Vlaamse uitdrukking 'van het zevende knoopsgat' heeft twee betekenissen:

1.    Zoals in 'familie van het zevende knoopsgat': zeer verre familie
2.    Waardeloos

Waar de uitdrukking vandaan komt? Tja, een overhemd heeft meestal zeven knopen. De zevende is dus de laatste en de laagste...

De eerste betekenis staat wel in Van Dale (als Belgisch Nederlands), de tweede niet. (Waarom eigenlijk niet?)
Ik kom de uitdrukking overigens ook, maar in mindere mate, op Nederlandse websites tegen. Misschien wordt deze uitdrukking in Zuid-Nederland gebezigd?
Ook varianten met bijna alle andere rangtelwoorden vind ik op internet. Na 'het zevende knoopsgat' komt de variant 'het derde knoopsgat' het vaakst voor. Op nummer drie staat 'het vijfde knoopsgat' en 'het vierde knoopsgat' staat op nummer vier. Daarna komen zowat alle varianten in mindere mate voor (zelfs het vierentwintigste knoopsgat kwam ik tegen). Je kunt het ook vaagweg over 'het zoveelste knoopsgat' hebben. In de tweede betekenis (waardeloos) heeft alleen 'van het eerste knoopsgat' een positieve betekenis:

- '(...) deze jongen bracht animo in het veldrijden, een vechter van het eerste knoopsgat.'
- 'Geen groepen van het tweede knoopsgat, maar opkomende groepen uit België of zelfs uit de Benelux.'
- 'Ik deelde een kamer met mijn bloedverwant van het vierde knoopsgat en zo kom je nog eens iets over jezelf te weten.'
- '(...) Bijvoorbeeld door allerlei organisaties van het vijfde knoopsgat als evenwaardig aan een vakbond te beschouwen.'
- 'Deze laatste was een amateur-Egyptoloog van het zevende knoopsgat en deduceerde op onwetenschappelijke wijze dat de sarcofaag en de inhoud hiervan (...)'
- 'Je krijgt sowieso nog genoeg volk thuis over de vloer en op die borrel komen dan neven en nichten, tantes en nonkels van het zevende knoopsgat, en dat vond ik super.'
- 'Het is ook een kunst natuurlijk, een avonturenprent maken die actie en spektakel opoffert aan filosofisch geneuzel van het zevende knoopsgat (...)'
- 'En BMX' er Dave Mirra vind ik stukken meer thuishoren op een quiz dan één of andere Kirgizische wielrenner van het zevende knoopsgat (...)'
- 'Zeg niet dat ik je niet gewaarschuwd had voor de maffiosi-praktijken van mijn Wit-Russische familie van het achtste knoopsgat!'
- 'Racing staat met een samenraapsel van het tiende knoopsgat bijna laatste!'

Kun je concluderen dat 'familie van het zevende knoopsgat', verre familie, als waardeloos wordt gezien? Dat gaat misschien wat ver. Ik denk dat er nog een derde betekenis mogelijk is die een combinatie van de twee is. De citaten bij 'het zevende knoopsgat' kun je volgens mij ook 'vertalen' als 'vaag': een of andere vage Kirgizische wielrenner, vaag filosofisch geneuzel, en dan dus ook 'een vage oom of tante'. Dat heeft toch een beetje een vage negatieve connotatie, zonder dat de persoon in kwestie direct waardeloos hoeft te zijn.

2 opmerkingen:

Anoniem zei

Merci voor de uitleg rond zevende knoopsgat.

Rodenbach zei

Wat als een overhemd maar zes knopen heeft, wordt dan bij iemand van het zevende knoopsgat niet naar het poepenholleke verwezen?