woensdag 7 oktober 2009

Naar Kabouter Plop kijken helpt soms wel

Lang heb ik het kunnen verdringen, maar nu komt alles weer boven. Het gelach, het geïmiteer, het voortdurende commentaar. Mijn loodzware tred, iedere keer weer, naar het lokaal waar het allemaal plaatsvond. Jaloers dat ik was op mensen die het wél konden.
Want ik heb een technisch mankement: ik kan de r niet uitspreken.
Bij mijn talenstudie, in België, hoorde een module 'logopedie'. Net als een kuisvrouw met te weinig tijd poetste de Vlaamse logopediste bij de Nederlandse studenten slechts de ergste oneffenheden weg, wellicht inwendig verzuchtend dat het toch nooit wat wordt met die Hollanders. Maar goed, ik deed het geloof ik redelijk, behalve dus die tongpunt-r. Ik kreeg huiswerk mee. Mijn man - toen nog vriend - was er ook streng in: ik moest van hem vijfentwintig keer per dag het woord 'krentenbroodje' oefenen, met rollende r. Ik smokkelde een eind weg: de r sprak ik uit als d. Probeer maar: het lijkt op een échte r! Omdat ik de r aan het eind van een woord sowieso niet kon uitspreken, omdat de tongpunt-r gewoon niet bij mij leek te passen én omdat het niet altijd kaviaar en krentenbrood kan zijn, heb ik het bijltje erbij neergegooid.   
Uiteindelijk kon ik het een plaatsje geven, gesteund door het besef dat ik gelukkig niet gekozen had voor een studie Spaans of Italiaans, maar voor de Franse taal. (De huig-r, weet je wel?)

Ik ging terug naar Nederland, en heb er vervolgens twaalf jaar niet meer aan gedacht.   

Tot deze week. K2 is weer K3 sinds het aantreden van de blonde, mooie, lieve, talentvolle, maar helaas Amsterdamse Josje Huisman. Ik lees in de media: 'Josje lag aanvankelijk onder vuur vanwege haar Amsterdamse tongval'. Songschrijver Miguel Wiels en Studio 100-baas Gert Verhulst vonden toch eigenlijk dat het Hollandse accent 'niet helemaal in het plaatje past'. Josje: "Ik heb dictielessen gevolgd en heb vooral aan mijn 'r' gewerkt, maar je zal altijd blijven horen dat ik een Nederlandse ben. Ik heb elke dag een beetje geoefend en goed naar Karen en Kristel geluisterd. En ja, naar Kabouter Plop kijken helpt soms wel." En dan deze vraag van een Vlaamse journalist: "Veel Belgen willen K3 graag volledig Vlaams. Hoe ga je dat aanpakken?" Waarop de arme Josje, die ook haar naam nog schijnt te moeten veranderen in 'Joske' vanwege de k: "Ik zal regelmatig naar het fritkot gaan."
Gelukkig komt niet alles van één kant. "Wij hebben op onze beurt ons best gedaan om een beetje normaler te praten zodat zij ons ook verstaat", bekent Karen.

3 opmerkingen:

Lucienne Heemskerk Teksten & Vertalingen zei

Bart schreef mij het volgende:
'Bij mijn weten is er niet zo heel lang geleden een proefschrift verschenen over de uitspraak van de /r/in het Nederlands. Er schijnen maar liefst 32 varianten van te zijn. Opmerkelijk is wel dat dat blijkbaar geen enkele belemmering voor de verstaanbaarheid is en dat terwijl de huig-r toch iets heel anders is dan de tongpunt-r.
Ook leuk is het fenomeen r-metathesis: de /r/ wisselt best makkelijk van plaats, denk aan It. formaggio en Fr. fromage. Zo'n verschijnsel vind je volgens mij ook in de ietwat kakkineuze uitspraak van het woord "precies", dat ik soms echt als "percies" meen op te vangen.
Hm, de fonoloog komt weer in me boven geloof ik.'

Lucienne Heemskerk Teksten & Vertalingen zei

32 soorten?! Zo! Ik lees net ook in het geweldige boekje 'Taal is zeg maar echt mijn ding' van Paulien Cornelisse dat er alleen al in het Nederlands 22 varianten van de r zouden bestaan. Klopt dat volgens de fonoloog?
Ik voel me al wat beter, nu ik weet dat ik verstaanbaar ben én dat ik in goed gezelschap verkeer: uit een analyse van de kersttoespraken die koningin Beatrix de afgelopen 25 jaar heeft uitgesproken, blijkt dat zij de r aan het kwijtraken is. 'Aanvaarden' is nu 'aanvaden' geworden...

Menno zei

Maar lieve Lucienne, natúúrlijk ben je verstaanbaar! Ik heb altijd veel van je stemgeluid gevonden, maar niet dat je onverstaanbaar was! ;-)