dinsdag 17 november 2009

Zelfmoordtoerisme/-prijs/-lijn?

Er is iets raars aan de hand met het woord zelfmoord. Ik kom het de laatste tijd in allerlei samenstellingen tegen die mijn wenkbrauw doen optrekken of, erger, mij doen grinniken. Dat kan toch niet de bedoeling zijn?

Zwitserland wil zelfmoordtoerisme beperken, verderop in het artikel ook dodentoerisme genoemd.
Toerisme? Hoewel de tweede definitie van 'toerisme' in Van Dale luidt 'het reizen, niet als ontspanning, maar om iets te verkrijgen of aan een bep. behoefte te voldoen' (drugstoerisme, rijbewijstoerisme, ramptoerisme), moet ik bij dit woord toch nog steeds aan de meest gangbare definitie 'reizen voor zijn plezier' denken. De samenstelling zelfmoordtoerisme vind ik dan ook ongepast. 
- Ik las ergens, ik dacht in een blad voor psychologen, over de '(voorkom) zelfmoordprijs'. Nog goed dat de redacteur het woordje 'voorkom' ervoor had gezet, anders was dr. Bastiaan Verwey vast niet blij met de Ivonne van de Ven Prijs 2008 die hij voor zijn onderzoek naar suïcidepreventie had gewonnen. (Tja, het woordje 'blij' is hier ook ongepast, ik geef het toe...)
- Dan is er nog de Zelfmoordlijn; een kennis van mij werkt daar. Tja, die naam, daar blijf ik toch een beetje een ongemakkelijk gevoel bij houden. Iedereen snapt dat er Zelfmoordpreventielijn wordt bedoeld, en dat de naam waarschijnlijk is ingekort omdat ie dan zo lekker bekt (ja sorry hoor...). Maar puur taalkundig gezien lijkt het me eerder om een soort 'hulp-bij-zelfdoding-lijn' te gaan.
- Het volgende slaat echter alles: die kennis is op een van de sociale netwerksites, in navolging van haar collega's, onlangs 'fan' geworden van de Zelfmoordlijn! Ik lach me dood... oeps, nogmaals sorry!    

En dan was er ook nog de kop van een krantenartikel waar mijn moeder over viel: 'Veel animo voor begrafenis...', en dan volgde de naam van een of ander bekend persoon. In eerste instantie dacht ik nog dat het woord de wat meer neutrale betekenis van 'belangstelling' kon hebben. Van Dale heeft het echter alleen maar over lust, opgewektheid en levendigheid. Maar zelfs al was de begraven persoon clown Bassie, dan nog kun je toch niet spreken over 'veel animo voor een begrafenis'?

4 opmerkingen:

Bart zei

Is het al even bedenkelijk als iemand bij het woord "Zelfmoordlijn" denkt aan een specifiek treintraject dat bij voorkeur voor zelfdoding wordt uitgekozen?

Menno zei

@ Lucienne: leuke blog, moest erom lachen, maar dat was ongetwijfeld ongepast... ;-)

@ Bart: volgens mij is daar de term 'dood spoor' van toepassing. Waar komt die term eigenlijk vandaan Lucienne?

Lucienne Heemskerk Teksten & Vertalingen zei

@ Bart en Menno, goed gevonden!
@ Menno: bij een echt 'dood spoor' (rails) wordt het woord 'dood' figuurlijk gebruikt in de zin van 'waar geen beweging meer is' of 'wat zijn functies niet meer vervult' of preciezer: 'dat niet op een ander aansluit'. En dan kun je ook dat weer figuurlijk gebruiken in de zin van: 'weg waarop men niet verder kan'.

Lucienne Heemskerk Teksten & Vertalingen zei

Via andere wegen kreeg ik de volgende reacties:

- Je bent een moordwijf! Ik ben het helemaal met je eens maar het is zelfmoord om hier iets tegen te willen ondernemen... Zie het maar als de jongste proeve van onze zo hoogstaande normen en waarden.
Ik bedoel dat ironisch. Je voorbeelden illustreren de onbegrensde smakeloze tendens om dingen 'recht voor z'n raap' te benoemen (Zelfmoordlijn) en laten verder zien dat de superlatieven (vaak op Amerika geïnspireerd) niet heftig genoeg kunnen zijn.

- Hulde! inderdaad tenenkrommende woordkeuzes!

- Lucienne, helemaal terecht dat je dit aankaart. Het is een soort misplaatst 'gevoel voor humor'.
Nu vind ik het woord zelfmoord sowieso al dubieus. (...)

- Ja, verschrikkelijk smakeloos. Kunnen verschillende oorzaken voor zijn: beperkte woordenschat, luiheid of ongemakkelijkheid met het onderwerp. Als je nog niet oog in oog met de dood hebt gestaan, hetzij zelf, hetzij in je omgeving, is het misschien moeilijk om de juiste woorden te vinden? Dat laatste is begrijpelijk, alleen jammer dat dan de vlucht naar voren wordt gekozen...

- Beste Lucienne, je hebt helemaal gelijk. Scherp gezien. Ik denk dat het te wijten is aan gebrek aan kennis van de taal en/of nadenken over wat men schrijft. Met normen en waarden heeft het volgens mij niks te maken, eerder met (gebrekkig) onderwijs. Of misschien door slordigheid (animo), of om het woord korter te maken (maar het blijft fout) in geval van zelfmoordlijn en zelfmoordprijs.