maandag 26 april 2010

Het verband tussen maillot en onbevlekte ontvangenis

Wat natuurwetenschappen moeten zijn voor de bètastudent, is etymologie voor de alfa: het is een duizelingwekkende reis naar de kern der dingen en naar een voor de oppervlakkige toeschouwer nooit vermoede samenhang tússen de dingen. De aarde wordt bijeen gehouden door een onzichtbaar net van de kleinste deeltjes, voortkomend uit de oerknal; etymologie is eveneens als een haakwerk dat onder de oppervlakte verleden en heden, en talen met elkaar verbindt - zoals bijvoorbeeld de verwante talen Fins en Hongaars.
Een maillot is in Nederland een soort panty, maar in Frankrijk een gympak of een voetbalshirt, een badpak of een zwembroek (beide maillot de bain). Het is natuurlijk geen  toeval dat voor al deze kledingstukken hetzelfde woord ‘maillot’ wordt gebruikt. De gemeenschappelijke deler is maille, het Franse woord voor tricot  (het woord tricot bestaat in het Frans overigens ook) en, in de eerste betekenis, voor 'steek' (van haakwerk). Hoe het precies komt dat de betekenis in Nederland beperkt is, of zich wellicht is gaan beperken tot louter een weefsel voor aan je benen, dat weet ik niet en ik vraag me af of dat precies is na te gaan.
De etymologie die eerder op Wikipedia aan het woord maillot werd toegedicht, namelijk dat het afkomstig zou zijn van een bij de Parijse opera werkende kostuumontwerper genaamd ‘Maillot’, klopt volgens Onze Taal in ieder geval niet; er zou zelfs nooit een Maillot bij deze opera gewerkt hebben (Onze Taal december 2007, p. 348).
Verder betekent het Franse 'maille' onder meer nog ‘maas’ (van bijvoorbeeld een net) en ‘malie’ (denk aan het woord ‘maliënkolder’), maar ook ‘gespikkelde (gevlekte) tekening op sommige vogelsoorten’ en ‘macula’ (de medische term voor vlek, zoals de gele vlek op het netvlies). Het zal gezien het voorgaande niet verbazen dat het uit het Latijn afkomstige ‘macula’ zowel ‘vlek’ als ‘maas’ betekent.
Er is dus een taalkundig verband tussen de onbevlekte ontvangenis (the immaculate conception/l’immaculée conception) en een ordinaire Hollandse maillot. En dat is nu het leuke aan etymologie.

Geen opmerkingen: